Bilim insanları sigaranın insanlara verdiği sayısız zararı anlatıyor ancak çoğu tiryaki dikkate almıyor. Sigaranın kadınlar üzerindeki etkileri ise vahim düzeyde.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Güvenç Karlıkaya Bahçeci, sigaranın kadınlara verdiği en büyük beş zararı anlattı.

Son yıllardaki etkili kampanya ve düzenlemelere rağmen, yapılan çalışmalar, üreme çağındaki kadınlar arasında sigara kullanımının artmakta olduğunu göstermektedir.

Anne adayları, hamilelik döneminde sigara kullanımının, anne karnındaki bebek üzerine olumsuz etkileri hakkında bilgiye sahip olduğu için hamilelik durumunda en ağır sigara kullanıcıları bile genellikle sigaradan uzak durmaktadır.

Ancak genel olarak kadınların, sigara kullanımının, yumurtalıklar ve üreme fonksiyonları üzerine zararlı etkileri konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını görmekteyiz.

Sigara dumanında bulunan 4000’in üzerindeki zararlı bileşik, kadın üreme sistemindeki değişik hedef ve etki mekanizmalarına ile zarar veriyor.  Sonuç; kadının çocuk sahibi olma şansı azalıyor. Daha üzücü olan sonuç ise; kadının tüm bu bilgileri dikkate almaması…

Sigara Erken Menopoza Sebep Oluyor

Kadın üreme çağını belirleyen yumurtalık kapasitesinin, sigaranın zararlı etkilerinden olumsuz etkilendiğini gösteren birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda, yumurtalık kapasitesinin belirleyicilerinden olan FSH hormonunun sigara içen kadınlarda içmeyenlere göre daha yüksek, AMH hormonunun daha düşük olduğu gösterilmiştir. Bunun sonucu olarak da sigara içen kadınların içmeyenlere göre ortalama 2 yıl önce menopoza girdikleri görülmüştür.

Sigara Kısırlaştırıyor

Özellikle yumurta rezervini belirleyen ve “primordial folikül” dediğimiz ana yumurta hücreleri, sigara dumanında bulunan hidrokarbon türevleri, nikotin ve kadmium gibi ağır metallerin birincil haedefi olmaktadır. Bir kadının daha doğmadan belli sayılarda sahip olduğu ve şu anki bilgilerimize göre hayatın ileriki dönemlerinde bir daha üretilemeyen bu ana hücrelerin tahribi, kadınlarda geri dönülemez etkileri ortaya çıkarmaktadır.

Yumurta Kalitesini Bozuyor

Yukarıda bahsettiğimiz ana etkinin haricinde, sigara dumanı ve içerdiği toksik maddeler, kadında her ay gelişen ve muhtemel gebeliği oluşturacak olgun yumurtanın da kalitesini çeşitli şekillerde bozmaktadır. Yumurtalık içerisinde gelişen olgun yumurta ve mikro çevresinde bu toksik maddeler ile oluşan oksidatif stres, yumurta hücresi ve çekirdeğinde değişikliklere yol açarak hücrenin ölümüne veya genetik yapısının bozulmasına yol açabilmektedir.

Düşüklere Sebep Olur!

Sigaranın zararlı etkileri bununla da kalmamaktadır. Döllenme sonrası oluşan embriyonun gelişimi bozulmakta, hücre zarının kalınlığı artarak embriyonun rahim içerisinde tutunması zorlaşmaktadır. Bununla birlikte, embriyonun rahim içerisinde tutunup geliştiği “endometrium” adını verdiğimiz iç tabakada sigaranın zararlı etkilerinden payını almaktadır. Sigara dumanındaki toksik maddeler, rahim içi dokusunun kanlanmasını azaltarak, embriyonun bu doku içerisinde tutunup köklenmesini engellemektedir.

Tüp Bebek Şansını Olumsuz Etkiliyor

Kısaca bahsettiğimiz bu olaylar silsilesi, sigara içen kadınlarda erken menopoz olasılığını arttırmakta, kadının aylık gebe kalabilme olasılığını azaltmaktadır. Bu durum özellikle herhangi bir nedenden dolayı gebe kalmak için tüp bebek yöntemlerine başvuran kadınlarda ayrıca bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan birçok çalışma, sigara içen kadınlarda tüp bebek başarı şansının içmeyenlere göre daha düşük olduğunu göstermektedir.

Sonuç olarak söylemek gerekirse, özellikle çocuk sahibi olmak isteyen, bu konuda güçlük çeken ve tedavi gereksinimi duyan kadınlarda, sigaranın üreme sisteminin her basamağına olumsuz etkisi olduğu ve özellikle herhangi bir tedaviye başlamadan önce sigaradan uzak durmaları gerektiğinin üzerinde ısrarla durulmalıdır.

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE), başlıca bulaşma yolu, cinsel salgılar nedeniyle korunmasız cinsel ilişki olan HIV ve Hepatit-B virüsü de dahil olmak üzere çok sayıda bakteri, virüs, mantar ve parazitin ortaya çıkardığı hastalıkları kapsar. Bunlara örnek olarak HIV’in neden olduğu AIDS ve hepatit-B virüsünün neden olduğu sarılığın yanında, virüslerin neden olduğu cinsel organ siğilleri ve uçukları, bakterilerinin neden olduğu gonore (bel soğukluğu), frengi, parazitlerin neden olduğu uyuz, kasık biti sayılabilir.

Bu hastalıklardan bir kısmı tedavi edilebilmekte, AIDS  gibi bazılarınınsa tedavisi bugün bilinmemektedir. Bazıları ise tedavi edilse dahi daha sonraki yaşamda kısırlık ya da kanser açısından risk oluşturmaktadır.

Hastalık etkeni bulunduran biriyle girilen cinsel ilişki sonucu vajina, penis veya anüsten vajinal, oral ya da anal ilişki ile bulaşan mikroplar ya da virüsler cinsel organlarda akıntı, şişlik, ağrılı/ağrısız yaralar gibi belirtilere neden olabilirlerse de bazen, bulaştıktan sonra hiç bir belirti vermeyebilirler. Bu nedenle sağlıklı görünen biriyle girilen cinsel ilişkiden hastalık kapmak ya da kendi hastalığını bilmeden başkalarına bulaştırmak çok kolaydır. Akıntı sağlıklı kadınlarda da görülür ve miktarı, alışkanlığı, beyaz ya da sarı olarak rengi, adet döngüsü boyunca değişkenlik gösterir. Erkeklerde herhangi bir akıntı, kadınlarda ise alışılmışın dışında bir akıntı olduğunda hekime başvurulmalıdır. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon etkenleri ilişki sırasında salgı alışverişi dışında, herhangi bir nedenle etken bulunduran kan nakli, hasta biri tarafından kullanılmış iğne ile enjeksiyon, anneden bebeğine kan yoluyla ya da doğum sırasında hatta kısmen emzirme ile geçebilir. Yiyecekler ve kaplardan ya da aynı ortamda yaşamakla bu tür hastalıklar bulaşmazlar. Cinsel ilişki sırasında erkeklerden kadınlara hastalık bulaşması cinsel organların yapısı nedeniyle daha kolaydır. Birlikte yaşayanların başkalarıyla cinsel ilişkide bulunmamaları kendilerini ve eşlerini bu tür hastalıklardan korur. Ancak bireyler daha önceki cinsel ilişkilerinden edindikleri bulaşmaları yeni eşlerine taşıyabilirler. Herkes, özellikle de çok eşli olanlar için karşılıklı olarak korunma yolu, her cinsel ilişkide erkeğin ya da kadının kondom kullanmasıdır.

1. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlarda Her İki Cinste de Görülebilen Ortak Belirtiler

•         Ağrılı idrar yapma, idrar yaparken güçlük, sık idrara çıkma.
•         Cinsel organlarda ağrılı/ağrısız açık yaralar ya da kabarıklar.
•         Cinsel organlarda siğil ve uçuklar.
•         Kol ve bacaklarda kaşıntısız kızarıklıklar, döküntüler.
•         Cinsel organda karıncalanma hissi ya da kaşıntı.
•         Baş ağrısı, halsizlik, bulantı, kusma.
•         Ateş, üşüme.
•         Ağızda yaralar.
•         Kasıklarda şiş ve ağrılı bezeler.
•         Deri altında şişlikler.

2.   Erkeklerdeki Belirtiler

•         Penisten akıntı (yeşil, sarı renkli) gelmesi.

3.   Kadınlardaki Belirtiler

•        Düzensiz adet kanaması.
•        Kasık ve/veya bel ağrısı.
•      Her zamankinden farklı nitelikte vajinal akıntı (beyaz, grimsi, yeşil, sarı, köpüklü, iltihaplı, kokulu)
•        Ağrılı ya da güç cinsel ilişki.

4.   Bebek ve Çocuklardaki Belirtiler

•     Göz iltihabı, tedavi edilmezse gözde yaralara ve körlüğe yol açabilir. Doğumsal sifilizde burun kökü çöküklüğü.
•      Zatürre.

5.   Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar ve HIV/AIDS’in Bulaşma Yolları

•       CYBE cinsel ilişkiyle (oral-anal-vajinal ilişki) geçer.
•      CYBE’nin diğer bulaşma yolları ile de geçişi olasıdır. Bu geçiş için,  vücudun hastalıklı kan içeren bölümleri, vücut sıvıları (meni, vajinal akıntı, anne sütü vb.) ya da açık yara ve kesiklerle doğrudan temas gerekmektedir.
•      HIV’le ilgili olarak; tükürük ve ter gibi diğer vücut sıvıları yalnızca küçük oranlarda virüs içerir ve bu sıvıların enfeksiyona sebep olduğu gösterilememiştir. Bununla beraber, açık yaralar ağız içine kanama yapıyorsa, tükürükteki virüs oranı artabileceğinden derin ve ıslak öpüşme güvenli değildir. Ayrıca, kanda virüs varsa idrar ve dışkı da HIV bulundurabilir. Zedelenmiş deri ile doğrudan temasla da bulaşma olabilir.
•       Kirli ve kullanılmış enjektörler, ustura bıçağı, diş tedavisi, sünnet için kullanılan cerrahi aletlerin paylaşılması, bulaşma olan birinden kan nakli, ayrıca hamilelikte, doğumda ve anne sütüyle  bazı kan yoluyla bulaşan  CYBE’nin ve HIV/AIDS’in anneden bebeğe geçebildiği bilinmektedir.
•      Bir hastalık etkeniyle bulaşmış bireylerin (özellikle açık yaralara sebep olan CYBE’si olanlar) HIV/AIDS’e yakalanma olasılıkları daha fazladır.
•       CYBE’nin kimden bulaşacağını önceden saptamak her zaman olası değildir. Bulaşma, birey bunu bilmeden, farkına varmadan olabilir.

6. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar ve HIV/AIDS Aşağıda Belirtilen Yollarla Bulaşmaz:

• Havadan bulaşmaz.
• Birlikte yaşama, çalışma, mutfak malzemeleri, telefon, kağıt-kalem gibi eşyaların paylaşımıyla bulaşmaz.
• Hamam böceği, kene, tahta kurusu, sivrisinek, karasinek gibi hayvanların ısırması ile CYBE ve HIV bulaşmaz.
• Aksırık, öksürük, tükürük ve balgamla bulaşmaz.
• Aynı taşıt aracını kullanma ya da evcil hayvanların bakımıyla bulaşmaz.
• Kan vermeyle bulaşmaz.
• Yüzme havuzu, banyo küveti, hamam ve duştan bulaşmaz.
• Çeşmeler, su içilen musluklar ya da dolaplardan bulaşmaz.
• Kucaklama ya da kısa süreli okşama ile bulaşmaz.

7. Riski Azaltma

• Cinsel ilişkide spermisitli lateks kondom (prezervatif, kılıf) kullanmak CYBE’yekarşı çok iyi bir korunma sağlar. Kondom gebelikten korunma konusunda % 100 etkili değildir, fakat düzenli ve doğru  kullanılırsa etkililiği artar.
• CYBE’si olduğu bilinen biriyle; özellikle açık yaraları, döküntüleri, siğilleri, anormal vajinal, üretral akıntısı ya da diğer belirtileri varsa cinsel ilişkide bulunulmamalıdır.
• Fiziksel sağlığı iyi olan (iyi dinlenen, aşırı alkol, uyuşturucu ve sigara kullanmaktan kaçınan, dengeli beslenen; taze sebze ve meyve, tahıl tüketen) bir kişi bile enfeksiyona maruz kaldığı zaman hasta olma olasılığı artar. Bedensel sağlığa dikkat etmek kadar riskli davranışlardan kaçınmak ve korunmalı ya da güvenli cinsel ilişki, riski en aza indirebilir.

8.   Tedavi

• Bazı CYBE, sebep olan etkene bağlı olarak tedavi edilebilirken yani çaresi varken, bazıları tedavi edilemez.
• Tedavi edilebilen gonore, klamidya, frengi, trikomonas gibi CYBE’de antibiyotikler kullanılmaktadır. İlaçları doktorun gerekli gördüğü durumlarda, önerdiği süre ve dozda eşle birlikte kullanmak gerekir. Aksi halde yararı değil zararı vardır.
• Tedavi edilemeyen yani çaresi olmayan CYBE’nin bazı belirtilerini azaltmak ya da     yok etmek mümkündür. Fakat bu, hastalığı tamamen ortadan kaldırmak demek değildir.
• CYBE’yi tedavi etmenin en iyi yolu, bir klinikte erken teşhis ve tedavidir. Özel laboratuvar testleriyle tanı konulmalı, yayılmayı önlemek için olabildiğince çabuk tedavi edilmelidir. Yeni bir CYBE ya da hastalığın tekrarlanmasını önlemek için, hastanın cinsel eşi(leri) de izlenmeli ve tedavi edilmelidir.

“Kendi kendine ilaç alma” CYBE için doğru bir tedavi yolu değildir. İlaçlar, doktorun önerisi doğrultusunda kullanılmalıdır. İlacı kullandıktan sonraki bir kaç gün içinde belirtiler kaybolsa bile tüm ilaç bitene kadar ya da reçeteyle önerilen gün sonuna kadar ilaçlar kullanılmalıdır. Doktor kontrolüne ve izlemlere mutlaka gidilmelidir.

Burada daha sonraki yazacağımız ve yazdığımız yazıların şöyle bir özetini geçeceğiz. Hangi hastalıklar cinsel yolla bulaşır?

Dilerseniz bunları liste olarak verelim. Sağlıklı bir yaşam için bu temel bilgileri bilmek gerekiyor. Çünkü bazen yapılan en ufak bir hata, bilinçsiz bir davranış bu tür hastalıklara davetiye çıkarıyor.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ( kısaca CYBH olarak belirteceğiz) enfeksiyon yapıcı bir mikrop tarafından yol açılan ve temel olarak insana vajinal, anal, oral seks de dahil olmak üzere cinsel ilişki yoluyla geçen hastalıklar grubudur. Bu gruptaki bazı hastalıklar kan verme veya alma, madde bağımlılarında iğne yoluyla, öpüşme yoluyla, aynı kap kullanımıyla, aynı havlu kullanımıyla, kucaklaşmayla, doğumda ve emzirme sırasında da bulaşabilir.
Bakteriyel
Şankroid veya Yumuşak şankr (Haemophilus ducreyi)
Klamidya enfeksiyonu (Chlamydia trachomatis)
Kasık mantarı
Donovanoz (Granuloma inguinale veya Calymmatobacterium granulomatis)
Belsoğukluğu (Neisseria gonorrhoeae)
Lymphogranuloma venereum (LGV) (Chlamydia trachomatis serotype L1, L2, L3 Bkz.Chlamydia)
Non-gonococcal urethritis (NGU) (Ureaplasma urealyticum veya Mycoplasma hominis)
Frengi (Treponema pallidum)
Virüslü[değiştir | kaynağı değiştir]
Jankaitis R.
Hepatit B
Herpes simplex
Herpes simplex virus (HSV)
İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (HIV/AIDS)
Human papillomavirus (HPV)
Genital çıbanlar
Rahim kanseri/makat kanseri
Molluscum (MC)
Kaposi’s sarcoma-associated herpesvirus (KSHV/HHV8)
Kaposi tümörü
Parazit[değiştir | kaynağı değiştir]
Bit (Phthirius pubis)
Uyuz (Sarcoptes scabiei)
Tekhücreliler[değiştir | kaynağı değiştir]
Trichomoniasis (Trichomonas vaginalis)

Bu hastalıklardan bir kısmı tedavi edilebilmekte, AIDS gibi bazılarınınsa tedavisi bugün bilinmemektedir. Bazıları ise tedavi edilse dahi daha sonraki yaşamda kısırlık ya da kanser açısından risk oluşturmaktadır.

Bu yazının devamı olan diğer yazıda ise çok daha ayrıntılı bilgi verilerek konuya kapsamlı biçimde bakılacaktır.