Sürekli Bakım Hastaları İçin Elektronik Sağlık Kayıtlarının Önemi
Her geçen gün artan sağlık hizmeti ihtiyaçlarını karşılamak ve hastaneden taburcu olduktan sonra uzun süreli takip ve aralıklı tedavi bakımına ihtiyacı olan hastalara yardımcı olmak ve modern tıp teknolojisinin insanlara daha iyi hizmet etmesini sağlamak için sağlık bilgi sistemlerinin farklı kliniklerdeki doktorlar arasında iletişimi sağlıyor olması önemlidir.
Her geçen gün artan sağlık hizmeti ihtiyaçlarını karşılamak ve hastaneden taburcu olduktan sonra uzun süreli takip ve aralıklı tedavi bakımına ihtiyacı olan hastalara yardımcı olmak ve modern tıp teknolojisinin insanlara daha iyi hizmet etmesini sağlamak için sağlık bilgi sistemlerinin farklı kliniklerdeki doktorlar arasında iletişimi sağlıyor olması önemlidir.
Sürekli bakım gerçek zamanlı hastane içi ve hastane dışı hasta izlemini ifade eder. Hastaneden yaşam alanına bakımın sürdürülmesi; ilgili kurumlar, bakım sağlayıcılar ve hastalar arasında koordinasyon ve gerçek zamanlı iletişim gerektirir.
Evde bakım sistemlerinde kullanılan sağlık bilgi sistemi, kanser, diyabet, obezite gibi kronik hastalar, kardiyovasküler alanda kronikleşmiş hastalar, pediatrik hastalar, alzaheimer gibi nörolojik, psikolojik demans hastalarında ameliyat sonrası bakım ihtiyacında olan ve yaşlı bakımı gibi düzenli klinik izlem gerektiren hastalar hakkında anlık bilgi edinilmesi açısından önemlidir.
Bilgi sistemleri ile bu hastaların yaşam ortamı bilgileri, risk faktörleri, tetkik, tahlil, tedavi, ilaç kullanımı dozaj ve süresi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon bilgileri, bu hastalara verilen psikolojik destek bilgilerinin ve gelişen semptomları sürekli bakım gören hastaların diğer sorunları gibi yüksek risk faktörlerinin gözlemlenebilir, gerçek zamanlı hasta verileri ilgili klinisyen tarafından izlenebilir.
Birden Fazla Kronik Rahatsızlığı Olan Kişilerin Tedavi ihtiyacı ve Riskleri
Kronik hastalıklar veya bulaşıcı olmayan hastalıklar (BOH’ler) küresel ölümlerin %60’ından fazlasını oluşturmaktadır. Altta yatan sağlık BOH koşullarına sahip kişilerde ciddi COVID-19 hastalığı riski daha yüksek seyretmektedir. Bu hastalıklardan ilk dördü kardiyovasküler hastalıklar (CVD), kanserler, solunum hastalıkları ve diyabettir. Birlikte, bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilişkili erken ölümlerin %80’inden fazlasını oluştururlar
Yapılan araştırmalar farklı kliniklere tedavi amaçlı başvuran hastaların %72 sinin gereksiz fazladan ilaç kullandığı sonucuna ulaşmışlardır. Tedavi sürecinde koordinasyon eksikliği; gereksiz hastaneye yatışları, tekrarlanan testleri, çelişkili klinik öneriler ve advers ilaç reaksiyonları gibi kötü klinik sonuçlarla ilişkilendirilmiştir. Bunun yanı sıra WHO (World Health Organization) kronik hastalıklar için yaptığı araştırmalarda hastanın yaşamsal alanında verilemeyen destek tedaviden dolayı hastaneye yatış oranlarının her yıl kümülatif olarak artığı sonucuna ulaşmıştır.
Hasta verilerinin klinisyenler arasında güvenli bir şekilde iletebilen elektronik sağlık kayıtlarının kullanılması, birden fazla kronik rahatsızlığı olan milyonlarca kişinin bakımını koordine ve kontrol etmeye yardımcı olacaktır. Araştırmalar, birden fazla kronik rahatsızlığı olan kişilerin yatarak tedavi alma, çeşitli doktorlara görünme, çeşitli reçeteli ilaçlar alma ve sağlık çalışanları tarafından evde ziyaret edilme oranlarının daha yüksek olduğunu verilerle göstermiştir. Örneğin, 3 veya daha fazla kronik rahatsızlığı olan hastalar yılda ortalama 10 farklı doktora görünebilmektedir.
Bir başka çalışmada, dört veya daha fazla kronik hastalığı olan hastaların, yıl içinde gereksiz hastaneye yatma olasılığının, kronik bir durumu olmayan bir yararlanıcıya göre 99 kat daha fazla olduğunu göstermiştir
Araştırma verilerinin oransal artışının bir sebebi, bilimsel olarak kronik hastalıklar, sıklıkla birbirine bağlı karmaşık, sistemik durumlardır. Bu sebeple kronik hastalıkların bütünsel sağlığın devamlılığını kısıtlayıcı etkisi oldukça yüksektir. Kronik hastalıkların grip veya alerji gibi basit ve geçici hastalıklara, yaralanmalara verilen reaksiyonların daha ciddi olmasından dolayı tedavi ve bakım ihtiyacı daha kapsamlı hasta izlemi gerektirmesidir.
Örnek olarak diyabetli kişilerde diyabetik retinopati, diş eti iltihabı, göz, böbrek, dermatolojik rahatsızlıklar ve hatta depresyon problemleri geliştirme riski daha yüksektir. Bir diyabetolog ziyareti yeterli değildir. Entegre bir yaklaşım, bir diyabet uzmanı, kardiyolog, göz bakımı uzmanı, ağız hijyeni uzmanı, diyetisyen ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için daha fazlasından tavsiye içermelidir.
Diğer bir örnek grubu ise kanser hastaları WHO’nun verilerine göre her yıl doğan 10 çocuktan 1’i kanser tanısı alıyor. Her yıl 18 yetişkinden 1 ‘i kanser tanısı alıyor. Her yıl dünyada 23 milyon insan kanserden hayatını kaybetmekte. Bu oranların yüksek olmasının bir sebebi geç tedavi ve tedavi sonrası bakım sürekliliğinin sağlanamamasından kaynaklanmakta. Sürekli bakım hastaları için tedavi başarısı hastanın reçeteli ilaçlara, terapi protokollerine ve önerilen yaşam tarzı değişikliklerine uzun süreli uyumuna bağlıdır.
Bilgi Sistemleri ve Doktorlar Arası Klinik Veri Alışverişi
Entegre, ulaşılabilir dijital sağlık sistemleri gerçek zamanlı veri aktarımını sağlayabileceği için erken teşhis, zamanında tedavi ve tedavi sonrası bakım ve gözlem sürecini destekleyecektir. Kümülatif şekilde artan hasta ve ikincil hastalık verilerinin anlamlı veriler haline getirilip kullanılabilmesi için klinisyenler arasında daha iyi bakım koordinasyonu ve bilgi paylaşımını sağlayan sağlık dijital platformlarına ihtiyaç olduğunu göstermektedir.
Kullanılan bilgi sistemleri, hastanın klinik veri alışverişi yapılmasını sağlayabilir, farklı doktorlar tarafından sürekli güncellen hasta verisinin diğer doktorların uygun şekilde erişmesi sağlayabilir. Kullanılan bilgi sistemleri entegrasyon sistemleri ve veri tabanı sistemleri tasarlayarak birlikte çalışılabilir bir yapıya dönüştürülebilir.
Verilerin mobilize edilmesi her branş için kritik ve gerekli bilgilerin diğer branşlarda hangi süreçlerde, hangi arayüzlerde doktorun karşısına çıkarılacağı, doktoru uyarması gereken durumlarda ilgili doktor ile nasıl bir iletişim sağlayacağı mantıksal bir dijital yapıda tasarlanmalıdır.
Klinisyenler arasındaki veri alışverişini ve klinik süreçleri dikkate alan sağlık bilgi sistemlerinde gereksiz hastaneye yatışların azaltıldığı, tekrarlanan testlerin, ikincil hastalıkların belirtilerinde, advers ilaç reaksiyonlarının sayısını ve maliyetini azaltma konusunda katkı sağlayacaktır. Dijital bir sürecin oluşturulması, sağlık kuruluşlarını zaman ve maliyet açısından kazanç sağlamasına böylelikle artan sağlık hizmet maliyetlerinde kaynak dağılımında verimi artıracaktır.
Klinisyenler için ise hasta verilerinin ulaşılabilir ve mobil olması çalışma zaman verimini de artıracaktır.
Ayrıca gelişmekte olan sağlık turizmi hastaların daha mobil olmasını sağlamaktadır. Farklı şehir ve ülkelerde tedavileri planlanan hastaların yaşam alanlarına döndüklerinde ikincil tedavi süreçlerinin izlenebilir ve paylaşılabilir olması gerekir.
Sürekli bakım hizmetlerinde entegre dijital bir dönüşüm yerden, zamandan, tedavi başarısından ve kurumsal kaynaklardan kazanç sağlayacaktır. Tıbbi kayıtların hastaların mevcut durumunu yansıtmasını ve onlara bakan sağlık çalışanlarının çoğuna kolayca ulaşabilmesini sağlamak için klinik ekiplerin katılımını sağlayabilecek güvenilir dijital asistanlar olması gerekir.
Dr. Erkan SARIŞIN 27.11.1983 yılında istanbul kartal'da dünyaya geldi ve ilk ve orta okulu Kartal'da tamamladı lise öğrenimini Kartal lisesinde tamamladıktan sonra 2001 yılında Cerrahpaşa tıp fakultesini kazanarak üniversite hayatına başladı üniversiteyi iyi bir derece ile 2005 yılında mevzun oldu yüksek lisansını akdeniz üniversitesinde tamamladıktan sonra istanbul kartalda bir tıp merkezin doktorluk görevine başladı 2008 yılında başladığı tıp merkezini 2012 yılında satın alarak kartala daha iyi hizmet vermek için yoluna devam etmektedir.
Sağlık Bakanlığı tarafından daha önce hizmete alınan ve yaklaşık 8 milyon kullanıcıya erişen e Nabız: Kişisel Sağlık Sistemi uygulamasına artık e-Devlet kapısı üzerinden de giriş yapılabilecek. Yurttaşlar, e Nabız giriş ekranının e Devlet hizmetine taşınmasının ardından yoğun bir şekilde araştırmalarını yapıyor. Kişisel sağlığa yönelik birçok hizmeti barındıran e-Nabız’a, artık e-Devlet şifresi giriş sağlanabiliyor. İşte E nabız hakkında bilinmesi gerekenler…
e Devlet üzerindeki yeniliklere bir yenisi daha eklendi ve e Nabız sistemi artık e Devlet üzerinden kullanılabilir hale getirildi. Sağlık Bakanlığı’nın bir hizmeti olan e-Nabız, artık e-Devlet üzerinden görüntülenebiliyor. e Nabız ile beraber sağlık geçmişi görüntülenebiliyor, alınan ilaçlar, röntgen vb. bütün sağlık hizmetlerine erişim sağlanıyor. İşte e Nabız hakkında merak edilenler…
E NABIZ NEDİR?
e-Nabız sağlık kuruluşlarından toplanan sağlık verilerine vatandaşların ve sağlık profesyonellerinin internet ve mobil cihazlar üzerinden erişebilecekleri bir uygulamadır. Muayene, tetkik ve tedavilerinizin nerede yapıldığına bakılmaksızın, tüm sağlık bilgilerinizi yönetebildiğiniz, tıbbi özgeçmişinize tek bir yerden ulaşabildiğiniz bir kişisel sağlık kaydı sistemidir. Bizzat sizin verdiğiniz, süresi ve sınırı belirlenmiş yetki çerçevesinde sağlık kayıtlarınızın hekimlerce değerlendirilebildiği, böylelikle teşhis ve tedavi sürecinin kalitesini ve hızını artıran, sizinle hekiminiz arasında güçlü bir iletişim ağının kurulmasını sağlayan, internet üzerinden güvenli bir şekilde erişebildiğiniz dünyanın en geniş ve en kapsamlı sağlık bilişim alt yapısıdır.
E-NABIZ’A NASIL GİRİŞ YAPILIR?
Sisteme girişte kimlik doğrulama iki şekilde mümkün olmaktadır.
1. E-Devlet kapısı üzerinden E-Devlet şifresi, E-İmza veya Mobil İmzanızı kullanarak T.C. numaranız ile sisteme giriş yapabilirsiniz. E-Devlet girişine tıkladığınızda E-Devlet girişine yönlendirileceksiniz.
E-Devlet şifreniz yoksa Sağlık Bakanlığına kayıtlı Aile Hekiminize cep telefonu numaranızın kaydını yaptırarak, telefonunuza gelecek kısa mesaj ile size iletilen tek kullanımlık erişim kodunu kullanarak sisteme giriş yapabilirsiniz.
Giriş yaptığınızda profil bilgilerinizi oluşturmak için yönlendirildiğiniz ilk ekranda Kullanım Şartları bulunmaktadır. Profilinizi oluşturmaya başlamak için “e-Nabız Sistemi kullanım koşullarını okudum” yazısının yanında bulunan kutucuğu işaretlemeniz gerekmektedir.
Daha önce e-Nabız kullanıcı hesabı oluşturmamış iseniz öncelikle e- Devlet kapısından (www.turkiye.gov.tr) kullanıcı hesabı oluşturmalısınız. Bu hesabı oluştururken kendinize özel bir e-Nabız şifresi tanımlamalı, e-Nabız Mobil Uygulamasına bu şifreniz ile giriş yapmalısınız.
E NABIZ SAĞLIK GEÇMİŞİM
e-Nabız sisteminde sağlık verileriniz varsa bu sayfa e-Nabız sistemine girdiğinizde gördüğünüz ilk ekrandır. Size ait gerçekleşmiş olan son iki muayeneyi bu ekranda görebilirsiniz.
Yine aynı sayfadan son muayenelerinizi hizmet kalitesi açısından değerlendirilebilir ve muayene ile ilgili yorum yapabilir, hastaneler hakkında yaptığınız yorumları silebilirsiniz. Bu sayfada bulunan Takvim alanında eğer varsa MHRS üzerinden almış olduğunuz hastane randevularınızı ve geçmiş randevu bilgilerinizi görebilirsiniz. Bildirimler bölümünde hesabınızla ilgili yapılan son aktiviteleri, son erişim ve hastane ziyaretleri gibi bilgileri inceleyebilirsiniz.
SAĞLIK PROFİLİM
e-Nabız sisteminde sağlık verileriniz yoksa sisteme ilk girdiğinizde gördüğünüz ekrandır.
Sağlık verileriniz varsa “Sağlık Geçmişim” alanının aşağısında bu bölümü görebilirsiniz.
Daha önceden eklemiş olduğunuz tansiyon, şeker, nabız ve ağırlık bilgilerinizi veya mobil cihazlardan aktarılan verilerinizi sayısal veya grafiksel olarak bu ekranda görebilirsiniz.
E-NABIZ BİLGİLERİ DÜZENLEME
e-Nabız’a giriş yapıp, Anasayfada “Profil Düzenle” butonuna tıklayarak profil bilgilerinizi görüntüleyebilirsiniz. Buradan fotoğraf yükleme/güncelleme, şifre güncelleme işlemlerini yapabilir, yaşadığı ülke, yaşadığı şehir, boy, kan grubu, e-posta ve cep telefonu bilgilerinizi değiştirebilirsiniz. Birden fazla e-posta ve cep telefonu bilgisi ekleyebilirsiniz.
Menüden ulaşabileceğiniz “Paylaşım Seçenekleri” nde “Hiçbir hekim verilerimi görmesin (SMS kodu veya şifrematik ile onay zorunlu)”, “Aile hekimim verilerimi görsün”, “Muayene olduğum hekim verilerimi görsün “, “Muayene olduğum hastanedeki tüm hekimler verilerimi görsün”, “Sağlık Bakanlığındaki tüm hekimler verilerimi görsün” paylaş seçeneklerinden istediklerinizi seçebilirsiniz.
E-NABIZ ŞİFRESİ NASIL DEĞİŞTİRİLİR?
e-Nabız’ a giriş yaptığınızda, Anasayfada sol tarafta profil fotoğrafının altında yer alan “Düzenle” butonuna tıkladığınızda ekran açılacaktır. Bu menüden hem şifre değişikliği yapabilir hem de tüm profil bilgilerinizi değiştirebilirsiniz.
Tüm sağlık bilgilerini tek bir platformda toplayan ve 12 milyon kullanıcıya ulaşan e-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi’nde vatandaşların hayatını kolaylaştıracak uygulamalar devreye giriyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, vatandaşların tüm sağlık bilgilerini tek bir
platformda toplayan, zaman ve mekandan bağımsız olarak kullanıcıların erişimine
ve kontrolüne olanak sunan e-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi’nde, toplumu sağlıklı
beslenmeye teşvik etmeye yönelik yapay zeka temelli beslenme uygulamasının
devreye gireceğini söyledi.
Bakan Koca, e-Nabız Kişisel Sağlık
Sistemi’ni ve sistemde uygulamaya girecek yenilikleri anlattı.
Koca, vatandaşların tüm sağlık
kayıtlarını her zaman yanlarında taşıyabildikleri, istedikleri zaman sağlık
geçmişlerine erişebildikleri ve yetkileri doğrultusunda da hekimleriyle
paylaşabildikleri e-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi’nin 12 milyon kullanıcı
sayısına ulaştığını söyledi.
Kişisel Sağlık Sistemi e-Nabız ile tüm
vatandaşların laboratuvar tahlilleri, radyoloji görüntüleri, kullandığı reçete
ve ilaç bilgileri, acil durum bilgileri, verilmiş her türlü rapor ile
muayenelerine ait her tür detay bilgiyi içeren sağlık kayıtlarına cep
telefonlarından, tabletlerinden ve bilgisayarlarından 7 gün 24 saat
erişilebildiğini anlatan Bakan Koca, sistemde kalp krizi ve vücut kitle endeksi
hesaplamalarının yanı sıra aile hekimi değişikliği de yapılabildiğini söyledi.
e-Devlet şifresiyle giriş yapılabilen
sistemde, kişinin belirlediği kurallar çerçevesinde sağlık verilerinin tümünü
ya da bir kısmını, istediği süre kadar istediği hekimle ya da yakınlarıyla
paylaşabildiğini ifade eden Koca, “Bununla birlikte giyilebilir teknolojileri
ya da GSM operatörlerinin mobil uygulamalarını kullanarak adım, nabız, kalori,
tansiyon, şeker, bisiklet mesafesi, uyku incelemesi ve benzeri sağlık
verilerini sisteme kaydedebiliyor, harita üzerinden en yakın hastaneleri ve
eczaneleri görebiliyor, ebeveynler çocuklarının sağlık verilerine e-Nabız’dan
ulaşabiliyor.” dedi.
3 MİLYONA ORGAN
BAĞIŞI
Sağlık Bakanı Koca, dört yıl önce hayata
geçirilen e-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi’nde, 12 milyon 362 bin 65 kişinin
profil oluşturduğunu belirterek, “e-Nabız üzerinden 202 bin 215 kişi organ
bağışı bildirimi yaptı. Bu bildirimlerde 3 milyon 134 bin 544 organ bağışlandı.
Ayrıca sistem üzerinden 53 bin 311 kan bağış işlemi gerçekleşti.” bilgisini
verdi.
e-Nabız’ın, vatandaşların günlük,
saatlik, hatta anlık olarak temel sağlık göstergelerini bizzat kendilerinin
kaydedebildiği ve gerektiğinde doktoruna gösterebildiği bir özelliği içinde
barındırdığına işaret eden Koca, kullanıcıların tansiyon, nabız, şeker, boy,
kilo, alerjik durum, ilaçlarının yan etkileri gibi bilgileri isterlerse
kendilerinin kaydedebildiklerini, isterlerse kablosuz erişim özellikleri olan
tansiyon, nabız, şeker ölçüm cihazları ve akıllı bileklikler aracılığıyla da
tek tuşla bu bilgilerini kendi elektronik dosyalarına aktarabildiklerini
söyledi.
Bakan Koca, e-Nabız ile Türkiye’nin
herhangi bir yerinde alınan sağlık hizmetine ait tüm detaylarına kendi
kullanıcı hesabından erişebilen kullanıcıların, bir başka sağlık kuruluşuna
gittiğinde kendisinden istenen ve yakın zamanda yaptırılmış olan tetkiklerini
doktora göstererek tekrarlayan tetkiklerin de önüne geçtiklerini vurguladı.
SAĞLIKLI BESLENME
TEŞVİK EDİLECEK
Sisteme üye olmak için ilk olarak
kullanıcı hesabı oluşturmak gerektiğini anlatan Koca, e-Devlet kapısı olarak
adlandırılan “www.turkiye.gov.tr” adresindeki Sağlık Bakanlığı e-Devlet
hizmetleri arasında bulunan “e-Nabız Kişisel Sağlık Kaydı Sistemi” üzerinden
kullanıcı hesabı oluşturduktan sonra isteyen herkesin “www.enabiz.gov.tr” adresinden
de akıllı cihazlarına indirecekleri uygulamalardan kişisel kayıtlarına
erişebileceğini kaydetti.
Sağlık Bakanı Koca, e-Nabız’a yeni
özellikler eklenmeye de devam edildiğini dile getirerek, şunları söyledi:
“Kullanıcılara ait tahlil sonuçları
çıktığında, randevu saatleri yaklaştığında, sağlığı ile ilgili öneri verilmesi
gerektiğinde cep telefonlarına anlık bildirimler gönderilecek. Ağız ve diş
sağlığı ile ilgili bilgilendirme ve uyarıların yanında obezite hastaları başta
olmak üzere toplumu sağlıklı beslenmeye teşvik etmeye yönelik yapay zeka
temelli beslenme uygulaması da e-Nabız’a gelecek yenilikler arasında yer
alacak.”
Sağlık Bakanlığınca,
sağlık istatistiklerinin detaylarıyla raporlanmasına ve tüm sağlık hizmet
sunucularına ait dijital kayıtların canlı izlenmesine olanak sağlayan
“Sağlıkta İstatistik ve Nedensel Analizler” (SİNA) sistemi uygulamaya
girdi
Kurum kaynaklarının daha etkin yönetilmesi, merkez ve taşra teşkilatı kullanıcılarının etkin ve hızlı karar alma yetisinin arttırılması amacıyla özel bir sistem oluşturuldu.
Vatandaşların kendi
sağlık verilerini görmek için kullandıkları “e-nabız” benzeri bir
sistem, sağlık yöneticileri ve hekimler için de etkinleştirildi.
Türk mühendislerce
TÜBİTAK desteğiyle geliştirilen yerli ve milli sistem sayesinde, hekim kendi
performansını, hastalarının genel profilini, yazdığı ilaç, istediği tahlil ve
yaptığı müdahaleleri Türkiye, il, kurum ortalamaları ve dünya sağlık
standartlarıyla karşılaştırmalı görebiliyor.
Ayrıca, başhekimler ve
Türkiye genelindeki tüm sağlık yöneticileri yüksek veri teknolojisiyle,
istatistikleri nedensel analitik çerçevesinde izleyebiliyor.
Sistemde veriler,
istatistiksel formüllerle değil canlı ve renkli grafiklerle yer alacak. Harita
üzerinde problemli bölgeler sorun oluştuğu anda belirginleşerek hızlı
müdahaleye olanak sağlanacak. Performans kartlarıyla geçmişe göre ilerleyen ve
gerileyen alanlar gözlemlenebilecek.
İlk adımı geçen yıl
hastane acil servislerindeki yoğunluğun canlı takip edilmesiyle atılan sistem
geliştirilerek, sağlık alanında elde edilen kazanımlara bir yenisi daha
eklenmiş oldu.